Kaynak Elektrik Enerji, Elektrik, Aydınlatma, Elektronik ve Otomasyon Dergisi
Related Articles
Osman Bahadır
Prof. Dr. Münir Ülgür, yaptığımız görüşmede, 1950 yılında ABD’de görüştüğü Einstein’ın, 1933 üniversite reformu sırasında Atatürk’ün, kendisinin de Türkiye’ye gelmesini istediğini söyledi.
İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi emekli öğretim üyelerinden Prof. Dr. Münir Ülgür ile 9 Ekim 2006 günü Fenerbahçe’deki evinde EMO (Elektrik Mühendisleri Odası) İstanbul Şubesi’nden Muhittin Karhan ile birlikte bir görüşme yaptık. Bu görüşmenin konusu, Prof. Ülgür’ün bilimsel ve mesleki yaşam öyküsünü kendisinden dinlemek ve bazı bilimsel ve tarihsel konularda görüşlerini almaktı.
Bu görüşmemizde üzerinde konuşulan konuların en ilginç ve şimdiye kadar bilinmeyen yanlarından biri, Sayın Ülgür’ün Einstein ile yapmış olduğu görüşmeydi. Böylece Prof. Dr. Münir Ülgür’ün, Prof. Dr. Kerim Erim ve Dr. Adnan Adıvar’dan sonra, Einstein ile görüşme yapmış olan üçüncü bilim insanımız olduğu ortaya çıkıyordu.
Münir Ülgür, 24 Aralık 1917’de doğdu. İstanbul Erkek Lisesi’nin fen bölümünden birincilikle mezun oldu. Parasız yatılı sınavını kazanarak Yüksek Mühendis Mektebi’nin Elektromekanik Şubesi’ne girdi. 1941’de bu şubeden mezun olduktan sonra Elektrik Fakültesi’nin kurucularından Prof. Burhaneddin Sezerar’ın asistanı oldu.
1946 yılında doçent oldu. 1948’de General Electric’te eğitim çalışması yapması için İTÜ tarafından ABD’ye gönderildi. 2.5 yıl ABD’de kaldı. Yurda dönüşünden sonra 1951’de profesör oldu ve 1952 yılında da İTÜ Elektrik Fakültesi dekanlığına seçildi.
Prof. Dr. Münir Ülgür, ülkemizde ve İTÜ Elektrik Fakültesi’nde otomatik kontrol disiplinini yaratarak bu disiplinin kürsüsünü kurmuş, yıllarca bu alanda eğitim vermiş ve laboratuvar çalışmalarını yönetmiştir. Otomatik kontrol laboratuvarlarını kuran da odur. Onun ilk kez açmış olduğu servomekanizm dersi, MIT ve Stanford Üniversitesi’nden sonra dünyada üçüncü olarak açılmıştır.
Prof. Ülgür, 1963 ve 1972 yıllarında iki kez altışar ay süreyle Berlin Otomasyon Enstiüsü’nde araştırmalar yaptı, dersler ve konferanslar verdi. 1958’de Türk Otomatik Kontrol Kurumu (TOK)’nun kurucusu oldu ve başkanlığını yaptı.
1983 yılına kadar Elektriğin Endüstride Tatbikatı Kürsüsü başkanlığında bulunan Prof. Ülgür, bu kürsünün doğal gelişiminin bir sonucu olarak Kontrol ve Kumanda Sistemleri Anabilimdalının kurulmasını sağladı ve bu anabilimdalının başkanlığını yürüttü.
1 Şubat 1985 tarihinde yaş haddinden emekli oldu. Bu tarihten sonra 1998 yılına kadar Otomatik Kontrol ve Dijital Kontrol derslerini Türkçe ve İngilizce olarak vermeyi sürdürdü. Prof. Ülger’in telif ve çeviri olarak 12 kitabı ve 24 makalesi bulunmaktadır.
Prof. Dr. Münir Ülgür, elektrik teorisi ve endüstrisinin daha sonraki yıllardaki gelişimine en büyük etkide bulunmuş bilim insanlarımızdan biridir. O ayrıca Elektrik Fakültesi dekanlığı döneminde fakültenin bir bölümü olarak 1954 yılında ülkemizdeki ilk meteoroloji mühendisliği bölümünü kurmuştur.
Prof. Dr. Münir Ülgür, kendi çalışmaları hakkında bilgi verdikten sonra, Einstein ile yaptığı görüşme konusunda da bize şunları söyledi;
“İTÜ tarafından General Electric’te eğitim çalışması yapmak üzere 1948’de ABD’ye gönderildim. Beni General Electric seçti. Çok zor bir kabuldü. Seçim için ABD’den bir profesör gelmiş, beni imtihan ederek ve sonra da benimle bir mülakat yaparak karar vermişti. ABD’de 2.5 sene kaldım. Philadelphia’da çalışıyordum ve Einstein’ın da Princeton Üniversitesi’nde olduğunu biliyordum. Einstein ile görüşmeyi istiyordum ama bunun gerçekleşebileceğine de çok ihtimal veremiyordum. 1950 yılında bir gün üniversitedeki sekreterine telefon ettim ve görüşme isteğimi bildirdim. Hiç beklemediğim bir şekilde hemen cevap geldi ve Einstein’ın beni beklediği bildirildi.
Eşim ve o zaman 2.5-3 yaşında olan kızımla birlikte Einstein’ın üniversitedeki ofisine gittik. Bizi çok sıcak bir şekilde karşıladı ve bizimle yakından ilgilendi. Küçük kızımı dizine oturttu ve ona piyano çaldı. Onu fevkalade mütevazı bir insan olarak gördük. Bizi hemen kabul etmesinin nedeni, benim Atatürk’ün bir evladı olmamdı. Konuşmalarımız sırasında Atatürk’ü kastederek ‘Siz biliyor musunuz, dünyanın en büyük liderine sahipsiniz’ dedi. 1933 Üniversite Reformu sırasında Atatürk’ün, kendisinin de Türkiye’ye gelmesini istediğini, arkadaşlarının hep Türkiye’de olduğunu ama ABD’de imkanlar çok fazla olduğu için burayı tercih ettiğini söyledi.
İzafiyet teorisi üzerine konuşurken bize bir bilim adamının adını vererek, ‘Planetaryum’da şu gün şu saatte onun izafiyet teorisi üzerine konuşması olacak. O benden daha önemli bir iş yapmıştır, bu teoriyi çok anlaşılır şekle sokmuştur’ diyerek, bize o toplantının giriş davetiyelerini sundu.
Sonra da bizi sordu ve memleketimize iyi şeyler götürmemizi tavsiye etti. Bu görüşmeden yaklaşık yarım saatin sonunda ayrıldık.”
Prof. Ülgür ile görüşmemizde ondan başlıca olarak bu bilgileri edindik.
Prof. Ülgür, evinde düşmesi nedeniyle geçirdiği bir operasyondan bir süre sonra, 22 Mart 2007 tarihinde vefat etti. Değerli hocamızın büyük hatırası önünde saygıyla eğiliyoruz.
Münir Ülgür
24 Aralık 1917‘de doğdu. İstanbul Erkek Lisesi‘nin fen bölümünden birincilikle mezun oldu. Parasız yatılı sınavını kazanarak Yüksek Mühendis Mektebi‘nin (bugünkü İTÜ) Elektrik Bölümü‘ne girdi. 1941‘de mezun oldu. Elektrik Fakültesi‘nin kurucusu Prof. Dr. Burhaneddin Sezerar‘ın asistanı oldu.1946 yılında doçent oldu. 1948‘de General Electric‘te eğitim çalışması yapmak üzere İTÜ tarafından ABD‘ye gönderildi. 2.5 yıl ABD‘de kaldı. Yurda dönüşünden sonra 1951‘de profesör oldu ve 1952 yılında da İTÜ Elektrik Fakültesi dekanlığına seçildi. 1985 yılında emekli oldu.
Münir Ülgür, ülkemizde ve İTÜ Elektrik Fakültesi‘nde otomatik kontrol disiplinini yaratmış ve bu disiplinin kürsüsünü kurmuş ve yıllarca bu konuda eğitim vermiş ve laboratuvar çalışmalarını yönetmeştir. Ayrıca otomatik kontrol laboratuvarlarını fakültede kuran da odur. Onun açtığı servomekanizm dersi, MIT ve Stanford Üniversitesi(nden sonra dünyada üçüncü olarak açılmıştır.Bu anlamda elektrik teorisi ve endüstrisinin daha sonraki yıllarda gelişimine en büyük etkide bulunmuş bilim insanlarımızdan biridir. O ayrıca Elektrik Fakültesi dekanlığı döneminde fakültenin bir bölüm olarak ülkemizin ilk meteoroloji mühendisliği bölümünü kurmuştur.
Kaynak: EMO
